BAKI, 9 may — Sputnik. Alimlər müəyyən ediblər ki, əsnəməyin davam etdiyi müddət beyinin ölçüsü və onun soyuma tələbatı ilə birbaşa əlaqədardır. Sputnik Azərbaycan Rusiya mediasına istinadən xəbər verir ki, filogenetik təhlil əsasında alimlər əsnəməyin uzunluğu ilə beyindəki neyronların sayı arasında dayanıqlı əlaqə olduğunu bildiriblər.

"Communications Biology" saytında dərc olunmuş məlumatda deyilir ki, mütəxəssislər 55 məməli və 46 quş növü üzərində təcrübə apararaq ümumilikdə 1291 əsnəyi tədqiq ediblər.

Bioloqların qənaətinə görə, beyinin ölçüləri böyük olduqca onun termoliz (temperaturun təsisi altında kimyəvi birləşmələrin parçalanması) tələbatı da artır. Halbuki, onun temperaturu qismən neyronların aktivliyi nəticəsində istiliyin ayrılması ilə müəyyən olunur.

Ekspertlər həmçinin müəyyən ediblər ki, bədən ölçüləri daha böyük və bədənin hərarəti daha çox olduğu üçün məməlilər quşlara nisbətən daha uzun əsnəyirlər.

BAKI, 8 may — Sputnik. Heydər Əliyev Fondu və "AzerGold" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin (QSC) dəstəyi ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Çovdar nekropolunda aşkar edilən tapıntılar üzərində elmi tədqiqatların ikinci mərhələsinə başlayıb. Bu barədə "AzerGold" QSC-dən Sputnik Azərbaycan-a verilən məlumatda bildirilib.

Bildirilib ki, "AzerGold" QSC və Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu arasında 2021-ci ildə imzalanmış müqaviləyə əsasən, Son tunc - Erkən dəmir dövrünün (e.ə.II min.sonu - I min. əvvəli) Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinə aid Çovdar nekropolunda aşkar edilmiş artefaktların kameral tədqiqi həyata keçirilir. Layihənin əsas məqsədi qədim mədəni irsimizin daha dərindən tədqiq və təbliği, arxeoloji tapıntıları konservasiya edərək gələcək nəsillərə ərməğan etməkdir.

© Sputnik / Aleksey Kudenko

İşğaldan azad olunmuş bölgələrdə muzey yaratsaq, əlimizdə çox az eksponat var

Qeyd edək ki, layihə çərçivəsində arxeologiya sahəsində zəngin təcrübəyə malik xarici ekspertlər də elmi tədqiqatlara cəlb ediləcək, nüfuzlu beynəlxalq laboratoriyalarda insan qalıqları əsasında onların cinsi, yaşı, xəstəlikləri, ölüm səbəbləri, qohumluq əlaqələri və qida rasionu kimi məlumatların əldə olunmasını təmin edən C14, karbon (13C) və azot (14N) izotopları üzrə analizlər aparılacaq. Bundan başqa, Daşkəsən rayonunun Çovdar kəndi və ətraf ərazilərin poleoekoloji şəraiti, landşaftı, topoqrafiyası və tədqiq olunan dövrdə ərazidə məskunlaşma sıxlığının öyrənilməsi planlaşdırılıb. Həmçinin görülən işlər və onların nəticələrinin beynəlxalq səviyyədə təbliği məqsədilə beynəlxalq nüfuzlu elmi dərgilərdə silsilə məqalələrin dərci, o cümlədən elmi hesabat və xüsusi nəşrin hazırlanması nəzərdə tutulub.

Xatırladaq ki, 2019-cu ilin fevral ayında "AzerGold" QSC-nin Daşkəsən rayonunda yerləşən "Çovdar" Filiz Emalı Sahəsində aparılan tikinti işləri zamanı qədim məzar nümunələri aşkar edilib. Ərazidə tikinti işləri dərhal dayandırılıb, aidiyyəti üzrə çöl-tədqiqat işlərinin həyata keçirilməsi üçün Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutuna müraciət edilib. Nəticədə institutun şöbə müdirləri, tarix üzrə fəlsəfə doktorları Səfər Aşurov və Bəxtiyar Cəlilovun rəhbərliyi altında "Daşkəsən" arxeoloji ekspedisiyası təşkil edilib. 5 ay müddətində davam edən arxeoloji qazıntı işləri zamanı aşkarlanan qəbirlərin sayı 156-ya çatıb. Qəbirlərdən 6000-dən çox eksponat çıxarılıb.