İradə Cəlil, Sputnik Azərbaycan

BAKI, 18 yanvar — Sputnik. Müharibə dövrünün uşağı, gənci olmaq çox ağırdır. Bu, sonradan insan həyatında silinməyəcək izlər buraxır. Müharibə dövrünün insanı olmaq, həm də həyata bir addım gecikmək deməkdir. Həyatda hər şeyə gecikirsən. Eynən Sputnik Azərbaycan-ın budəfəki həmsöhbəti Solmaz xanım kimi...

© Sputnik / Ilham Mustafa

Erməni əsirliyindən qurtulan hərbçi: "İlk 10 gün ağlasığmaz işgəncələr verirlər"

Solmaz Əliyeva 1968-ci ildə Tovuz rayonunun Qapanlı kəndində doğulub. Tovuz rayon Hərbi Komissarlığında komissar müavininin köməkçisi vəzifəsində çalışıb. 1992-ci ildən 1994-cü ilə qədər birinci Qarabağ müharibəsində kəşfiyyatçı-snayper olub.

O, müharibəyə könüllü olaraq gedib: "1992-ci ilin ortalarında könüllü olaraq özünümüdafiə batalyonuna getdim. Batalyon dağıldıqdan sonra Yusif Sadıqov adına Ağdam kənd zastavasında Milli Qəhrəman Məhəmmədalı bəyin yanında xidmət etmişəm. Tovuzun, Ağdamın bütün döyüş bölgələrində, Əsrikdə, Ağbulaqda döyüşmüşəm. 1993-cü ildə Müdafiə Nazirliyinə müraciət edib, Ağdama kəşfiyyatçı-snayperçi kimi təyin edilmişəm".

Solmaz xanım danışır ki, onda hərbiyə həvəsi atası yaradıb: "Mən döyüşə gedəndə qardaşım yox idi. Qardaşım mən hərbi xidmətə gedəndən sonra dünyaya gəlib. Atam o vaxtlar bizdən gizlin hərbi hissələrə gedib kömək edirmiş. Həmişə gəlib danışırdı ki, camaatın oğlu cəbhədə döyüşür, amma mənim oğlum yoxdur. Mən də oğlan xarakterli idim. Dedim, özüm cəbhəyə gedəcəyəm. Bir gün hərbi formanı geyinib, atamın iş yerinə gəldim. Dedim ki, mən cəbhəyə gedirəm, halallıq ver. Atam yerə çökdü, başladı ağlamağa. Sonra halallıq verdi".

Kəşfiyyatçı kimi bir çox döyüşlərdə iştirak edən müsahibimiz xidmətə başladığı gündən taborun etimadını qazanıb: "Bütün döyüşlərdə əsgər və zabitlərin qarşısında təşəkkür almışam. Ağdərədə, Getavanda, Koçaqurdda, Başgüneypəyədə, Mehmanlıda, Çıldıranda, Sırxavənddə, Canyataqda, Gülyataqda, Fərruxda, Xoramutda, Mərzilidə, Yisfcanlıda, Novruzluda və Çökərtmə döyüşlərində iştirak etmişəm. Heç vaxt döyüşlərdə çəkinib, qorxmamışam. Gənc idim, subay idim. Qorxu deyilən hiss yox idi. İndi də heç nədən qorxmuram".

S.Əliyeva döyüş xatirələrini də bizimlə bölüşüb: "Mehmanlıda, Çıldıranda, Fərruxda çox sayda döyüş yoldaşlarımı itirmişəm. 1992-cı ildə Sırxəvənddə, Çıldıranda əməliyyat keçirirdik, mühasirəyə düşdük. Həmin döyüşdə şəhidimiz çox oldu. Yaralananlar, hətta əsir düşənlər də oldu. Biz xeyli erməni döyüşçüsünü əsir götürdük. Döyüşə-döyüşə irəliyə gedirdik. Əksər erməni döyüşçüsünün patronu bitmişdi və əllərini başlarına qoyub xəndəklərdə uzanmışdılar. Biz də onları əsir götürürdük. Mənim üçün bunları danışmaq çox çətindir. Hələ də o tankların, topların səsləri qulağımdan getmir".

Döyüşlərin birində kələ-beyin travması alan Solmaz xanım, 1994-cü ildə atəşkəs elan edildikdən sonra ordudan tərxis edilib. Ancaq hələ də əlillik dərəcəsi ala bilməyib.

O, ailə həyatını da gec qurub: "Müharibədən yeni qayıtmışdım. Başım odlu-alovlu idi. Ailə qurmaq barədə, demək olar ki, heç düşünmürdüm. Döyüş yoldaşlarımı itirmişdim, stress içində idim. Odun-alovun içindən gəlmiş adamı ailə maraqlandırmır. Bəlkə elə buna görə də, çox gec - 33 yaşında ailə həyatı qurdum. Ailə qurmağım da atamın təkidi ilə oldu. İki oğlum, bir qızım dünyaya gəldi. Ancaq ailə həyatımda bəxtim gətirmədi. Bir müddət sonra həyat yoldaşımdan ayrıldım".

Həmsöhbətimiz hazırda 3 övladı ilə birlikdə Xırdalandakı balaca daxmasında yaşayır. Bir neçə ay olar ki, dostlarının və xeyirxah insanların köməyi ilə özünə ev tikməyə çalışır. Həyatda tək olduğu üçün ona maddi və mənəvi yardım edəcək heç kimi yoxdur. Buna görə də xeyirxah insanlardan ona kömək etməyi xahiş edir.

BAKI, 28 may - Sputnik. Bu gün Azərbaycanda Respublika Günü qeyd olunur.

Sputnik Azərbaycan xəbər verir ki, 28 May 1918-ci il tarixində müsəlman Şərqində ilk dünyəvi demokratik dövlət olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasından 102 il ötür.

© Sputnik / Elnur Salayev

Cəbiş müəllim 100 yaşlı Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti barədə

1990-cı ildən Respublika Günü dövlət bayramı kimi qeyd edilir.

Bakıda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin şərəfinə İstiqlal bəyannaməsi abidəsi ucaldılıb.

1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş Fevral inqilabı nəticəsində Çar İmperiyası devrildi. Ölkədə çarizmin məzlum vəziyyətə saldığı xalqların milli hərəkatı başlandı. 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918-1920) – müsəlman Şərqində ilk dünyəvi demokratik dövlət yaradıldı. Bu respublika azərbaycanlıları tarixi yaddaşında Azərbaycan dövlətçiliyinin ilk təcrübəsi kimi iz qoyub.

Məhəmməd Əmin Rəsulzadə tərəfindən əsası qoyulan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti türk və İslam dünyasında ilk parlamentli respublika və ilk demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət nümunəsi idi.

Azərbaycan müvəqqəti hökumətinin ilk başçısı isə Fətəli Xan Xoyski idi. 10 gün Milli Şura Tiflisdə işlədikdən sonra Gəncəyə köçürülüb. Yalnız 1918-ci ilin sentyabrında Türkiyə ordusunun rəhbərliyi ilə – Bakı daşnak-rus qüvvələrdən təmizləndikdən sonra milli hökumət Gəncədən Bakıya köçdü.

Müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti qısa ömründə böyük nailiyyətlər və qalibiyyətlər əldə edib. İlk dəfə qadınlara seçim hüququ tanıyan və qadın–kişi bərabərliyini təmin edən cümhuriyyət o cümlədən milli ordu, milli pul, demokratlaşma, milli bank, azad seçkilər, beynəlxalq əlaqələr və beynəlxalq ictimayyət tərəfindən Azərbaycan istiqlalının rəsmiyyətə tanınması, Azərbaycanın bütövlüyünü təmin etmək, iqtisadi islahat və s. müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti təmin edib.

© Photo : Public Domain

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin şərəfini xilas edən üsyan

Azərbaycan Demokratik Respublikasını rəsmi surətdə tanıyan ilk dövlət Osmanlı dövləti olub (4 iyun 1918-ci ildə).

1918-ci il 9 noyabr tarixində M.Ə.Rəsulzadənin təklifi əsasında Azərbaycan Demokratik Respublikasının üç rəngli bayrağı qəbul edilib. O zamana qədər Azərbaycan Demokratik Respublikasının bayrağı qırmızı rəngdəydi.

Azərbaycan Demokratik Respublikası gərgin və mürəkkəb ictimai-siyasi şəraitdə cəmi 23 ay fəaliyyət göstərə bildi. Təəssüflər olsun ki, müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti iki yaşına çatmadan bolşeviklərin hücumuna məruz qalıb müvəqqəti olaraq devrildi. Sovetlər Birliyi, Azərbaycanı məcburi surətdə öz tərkibinə daxil etdi. Bolşeviklər tərifindən devirlməsinə baxmayaraq, istiqlal ideyası yenilmədi və 1991-ci ildə Sovet İmperiyasının dağılması ilə Azərbaycan yenidən öz müstəqilliyini elan etdi.