Bakı, 08 yanvar – Sputnik. Jurnalistlərin Həmkarlar İttifaqı (JuHİ) Azərbaycan jurnalistlərinin 2018-ci ildə sosial durumunun və media ilə bağlı baş vermiş hadisələrin öyrənilməsi üzrə sorğunu yekunlaşdırıb.

JuHİ sədri Müşfiq Ələsgərli Sputnik Azərbaycan-a bildirib ki, təşkilatın keçirdiyi sorğuya ictimai rəyə təsir imkanları və stabil dövriliyi ilə seçilən  ümumrespublika yayımlı 12 qəzet və 5 televiziya redaksiysının, 4 informasiya agentliyinin, 22 xəbər portalının, həmçinin 3 həftəlik qəzetin, 8 regional qəzet və TV-lərin  əməkdaşları  cəlb ediliblər (ümumilikdə 54 redaksiya əhatə olunub). 

© Sputnik / Murad Orujov

Jurnalist: “Feyk xəbərlərlə mübarizə üsulları bizdə də tətbiq edilə bilər”

Sorğu iştirakçıları çalışdıqları redaksiyalarda aylıq gəlirlərinin miqdarı, əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsi, sosial və tibbi sığortaya cəlb edilmələri, həmçinin, 2018-ci ildə onları daha çox qayğılandıran problemlər və ilin uğurları barədə sualları cavablandırıblar. Sorğu üzrə aşağıdakı nəticələr alınıb:

Əmək müqavilələri, işsizlikdən sığorta

Azərbaycanda inzibati, maliyyə, iqtisadi və sosial sahələrdə aparılan islahatlar  əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsi məsələsinə də təsir edib, tendensiya media müstəvisində  də özünü göstərib. Ümumrespublika yayımlı telekanallarda, informasiya agentliklərində, gündəlik qəzetlərdə və populyar xəbər portallarında işçilərlə fərdi əmək müqavilələrinin  bağlanılması məsələsində dinamika müşahidə edilib. Sorğuya cəlb edilənlərin 95  faizi (2017-ci ildə 93%, 2016-ci ildə 92 faiz olub) çalışdıqları redaksiyalarda fərdi əmək müqavilələri bağlanıldığını bildiriblər. Amma 2018-ci ildə  bu istiqamət üzrə  irəliləyişlərlə yanaşı, narahatlıq doğuran  məqamlar da ortaya çıxıb:

-  Əvvəlki illərdə bu sahədə əsas problem fərdi  əmək müqavilələrinin müddətli bağlanılması idi. Azərbaycan Əmək Məcəlləsinin  45-47 maddələri  daimi fəaliyyət göstərən iş yerlərində əmək müqaviləsinin müddətli bağlanmasını istisna etsə də, KİV redaksiyalarında jurnalistlərlə əmək müqavilələrini müddətli bağlamağa üstünlük verilirdi ki, bu da işəgötürənin xeyrinə olaraq,  həmin müqaviləyə istənilən vaxt xitam vermək üçün şərait yaradırdı. 2018-ci ildə ortaya çıxan məqam budur ki, işçilərin bir qisminə müddətli və müddətsiz fərdi əmək müqaviləsi, digər qisminə isə “xidmət müqaviləsi” tətbiq edilir. Jurnalistlərə “Xidmət müqaviləsi”nin tətbiq edilməsi jurnalistlərin böyük bir qisminin əmək hüquqlarını məhdudlaşdırır, ixtisarlar, əmək münasibətlərinə xitam verilmə hallarında jurnalistləri çıxılmaz duruma salır, işsizlikdən sığorta haqqı alınmasını imkansız edir. 2018-ci ildə bəzi redaksiyalarda, xüsusən televiziya şirkətlərində aparılan ixtisarlar zamanı  bu məqam özünü  qabarıq şəkildə biruzə vermişdir.

-  Əmək haqqının əmək müqavilələrində göstərilən rəqəmlərlə uyğunsuzluğu problemi də aktual olaraq qalır. Bu isə qanun pozuntusu olmaqla yanaşı, KİV işçilərinin  pensiya təminatına, həmçinin, əmək münasibətlərinə xitam verilmə hallarında  işsizlikdən sığorta haqqı alınmasına neqativ təsir göstərəcək amillərdən biridir.

Əmək haqqının infilyasiyaya  uyğunlaşdırılması yönündə addımlar atılıb 

© Sputnik / Leyla Orucova / Taleh Mahmudov

“Oxumaq, oxumaq, yenə də oxumaq”: Jurnalist olmaq istəyənlər üçün SputnikPRO seminarı

a) Ümumrespublika yayımlı telekanallarda, informasiya agentliklərində, gündəlik qəzetlərdə və populyar xəbər portallarında çalışan jurnalistlərin aylıq gəlirləri redaksiyaların durumuna və jurnalistlərin aktivliyinə görə dəyişir. Bu baxımdan redaksiyalarda orta əmək haqqı ilə yanaşı, KİV-lərdə əmək haqqının minimal və maksimal məbləğlərinin  müəyyənləşdirilməsinə cəhd edilib. Bu kateqoriya üzrə rəyi soruşulanların bir  qismi 350-500 manat (sorğu iştirakçılarının 4  faizi. 2017-ci ildə 6 faiz olub), 500-700 manat (sorğu iştirakçılarının 61 faizi. 2017-ci ildə 56 faiz olub), 700-900 manat (sorğu iştirakçılarının 31 faizi. 2017-ci ildə 30 faiz olub), 900-1200 manat (sorğu iştirakçılarının 4 faizi. 2017-ci ildə 8 faiz olub) civarında aylıq gəlir əldə etdiklərini bildiriblər.  

b) Ümumrespublika yayımlı həftəlik qəzetlərdə çalışan jurnalistlərin aylıq gəlirləri 250-400 manat aralığında dəyişir.

c) Regional qəzetlərdə çalışan jurnalistlərin orta aylıq gəlirləri 160-400 manat aralığında dəyişir. Rəyi soruşulanlar 160-200 manat (sorğu iştirakçılarının 41 faizi), 200-250 manat (sorğu iştirakçılarının 44 faizi), 300-400 manat (sorğu iştirakçılarının 15 faizi) civarında əmək haqqı aldıqlarını bildiriblər. Regional televiziyalarda çalışan jurnalistlərin aylıq gəlirləri 250-400 manat aralığında dəyişir.

Məlumat üçün qeyd edək ki, Azərbaycanda 2018-ci ildə əmək qabiliyyətli əhali üçün müəyyən edilmiş yaşayış minimumu 183 manat olub.    

Sorğu iştirakçıları 2018-cı ildə jurnalistlərin durumlarına müsbət təsir edən və onları qayğılandıran problemlər barədə də fikirlərini bildiriblər:

- Qlobal səviyyədə media müstəvisində baş verən neqativ tendensiyalara, inzibati vasitələrlə, qanunlardakı dəyişikliklərlə, bəzən təbii rəqabətliliklə peşəkar medianın imkanlarının sıxışdırılmasına rəğmən, Azərbaycanda peşəkar və müstəqil medianın imkanlarının artırılması yönündə dövlət proqramları davam etdirilib. 

© Sputnik / Kemale Aliyeva

Xəzəryanı ölkələrin jurnalist təşkilatlarının ittifaqı yaradıla bilər

- Dövlət və hökumət təmsilçiləri, xüsusi olaraq  Azərbaycan Prezidentinin İctimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi, Prezident Administrasiyasının ictimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri Əli Həsənov Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirlərə, həmçinin digər formatlı toplantılara qatılaraq, jurnalistlərlə hakimiyyət təmsilçiləri arasında canlı təmasın inkişafına şərait yaratmışdır.

- Prosesin davamı kimi, dövlət və hökumət təmsilçilərinin sosial mediada aktivliyi önə çəkilir. 2018-ci ildə bu sahədə xüsusi aktivlik nəzərə çarpıb. Bu da dövlət və hökumət təmsilçiləri ilə  interaktiv  münasibət qurmaq  imkanlarını artırıb.

- 2018-ci ilin əhəmiyyətli tendensiyalarından biri kimi dövlət və hökumət strukturlarının, o cümlədən əksər özəl şirkətlərin mətbuat xidmətləri və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbələrinin keyfiyyətcə yenilənməsi prosesi qeyd edilir. İl ərzində, təqribən, 28 nazirlik, idarə, müəssisə və şirkətlərdə informasiya verilməsinə məsul olan şəxslər dəyişdirilmiş, bu ştatlara yalnız peşəkar, aktiv jurnalistlər təyinat almışlar. 

- Xəbər istehsalına aiddiyyatı olan qanunlara əlavə və dəyişikliklər edilməsi prosesində media təmsilçiləinin rəy və təkliflərinin öyrənilməsi üçün intensiv addımlar atırlması yönündə Azərbaycan Mətbuat Şurasının təşəbbüsünə Milli Məclis rəhbərliyi tərəfindən dəstək verilmiş, bu yöndə əhəmiyyətli addımlar atılmışdır.

- Onlayn medianın maddi-texniki imkanlarının artırılması, peşəkarlığın yüksəldilməsi üçün il ərzində təşəbbüslər irəli sürülmüş,  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu 2019-cu ildə bu istiqamətdə proqramlar gerçəkləşdiriləcəyini elan etmişdir.

- KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun keçirdiyi fərdi jurnalist yazıları müsabiqələri vasitəsilə 2018-cı ildə 420  nəfər jurnalist qalib olaraq mükafatlandırılmış, əlavə maddi gəlir əldə etmişlər.

© Photo : Facebook / Yaşar İsakov

Tanınmış jurnalist yeni vəzifəyə təyin olundu

- Həbsə düşmələri jurnalistik fəaliyytlə bağlı olmasa da, xəbər istehsalı sahəsində fəaliyyət göstərən bir neçə şəxsin, o cümlədən,  Kanal 13 İnternet Televiziyasının rəhbəri Əziz Orucovun əfv olunaraq  həbsdən azad edilmələri də media ictimaiyyəti tərəfindən diqqət çəkən məqamlardan olub.

- “İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında” qanunun yenilənmiş versiyası 2018-ci ildə bir sıra onlayn resurslara qarşı tətbiq edilib, Onlayn informasiya resurslarının fəaliyyətinin tənzimlənməsi sahəsində yeni proses başladılmışdır.

- Tendensiyaya çevrilməsə də, KİV redaksiyalarına və fərd olaraq jurnalistlərə qarşı hədələmə, təhdid etmə, xəsarət yetirmə hallarına təsadüf edilib. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Coğrafiya İnstitutunun direktoru Ramiz Məmmədovun “Modern.az” əməkdaşına qarşı, cəmiyyətdə Hacı Mazan kimi tanınan iş adamı Ramazan Zeynalovun “Xəzər” TV-nin əməkdaşlarına qarşı, Səhiyyə nazirliyi əməkdaşlarının “Uunikal.org”-un əməkdaşı Famil Fərhadoğluna qarşı hücumları bu qəbildəndir.

- APA Holdinqə daxil olan informasiya resurslarının öz fəaliyyətlərini dayandırması da ilin əsas media hadisələrindəndir.

- Medianın peşəkarlaşması peşəkar ekspertlərə tələbatı artırıb. Ölkədə sahələr üzrə ekspert çatışmazlığının yaşanması da sorğu iştirakçıları tərəfindən qeyd edilən məsələlər sırasındadır.  

Ötən həftə müxtəlif hadisələrlə yadda qaldı. Əsas problemimiz - koronavirusdur, dünya iki milyondan artıq insanın ömrünə son qoyan mərəzlə mübarizəsini davam etdirir.

ABŞ Nümayəndələr Palatası ikinci dəfə tərəfdarlarını Kapitoliyə hücuma təhrik etdiyi iddia olunan Donald Trampın impiçmentinə səs verdi. Tramp iki dəfə impiçment elan olunan prezident kimi ABŞ tarixinə düşdü. 

İndoneziyada Boeing 737-500 sərnişin təyyarəsi qəzaya uğradı. Göyərtədəki 65 nəfərdən heç biri sağ qalmadı. Qəzanın səbəbləri isə hələ də araşdırılır.

İspaniya sakinləri əsl qışın xoş olmayan dadını yaşadılar. "Filomena" qasırğası qarsız qışa öyrəşmiş Pireney yarımadasını ağ rəngə bürüdü.

Dünyanın ötən həftəni necə keçirdiyini planetin müxtəlif guşələrindən toplanmış fotolara baxmaqla xatırlamağı təklif edirik. Aparıcı informasiya agentliklərinin müxbirlərinin yaddaqalan hadisələri, eləcə də emosional anları həkk elədikləri kadrlar - Sputnik Azərbaycan-ın həftəlik fotolentində.