Bölgəmizdə torpaq sürüşməsi səbəbindən yüzlərlə ev qəzalı vəziyyətə düşüb - FOTO
(Yenilənib 18:26 17.08.2018)
Elə evlər var ki, sürüşmələr nəticəsində ortadan ikiyə bölünüb, yaşamaq üçün tam təhlükəlidir, ancaq sakinlər həmin evdə yaşayırlarİlham Əhmədov Sputnik Azərbaycan
BAKI, 17 avqust — Sputnik. Torpaq sürüşməsi Şamaxı şəhərinin 48 a məhəllə sakinlərini çətin duruma salıb. Sputnik Azərbaycan-a danışan məhəllə sakinlərinin sözlərinə görə, son günlər ərazidə torpaq sürüşməsi yenidən aktivləşərək geniş ərazini əhatə edib. Sürüşmə zamanı dağlardan gələn torpaq qatı sakinlərin evlərinə xeyli ziyan vurub.
Belə ki, bəzi sakinlərin evləri və həyətlərdə olan yardımçı tikililər torpaq qatının axması nəticəsində uçub. Sürüşmə zamanı həyətyanı sahələrin hasarları torpağın altında qalıb, evlərin və yardımçı tikililərin divarlarında irili-xırdalı çatlar əmələ gəlib. Sakinlər öz hesablarına ağır texnikalar vasitəsi ilə ərazidə torpaqdan bənd yaratsalar da, çətinlik aradan qalxmayıb.
©
Sputnik / Ilham Ahmadov
Sürüşmə nəticəsində çatlamış divar
Kənd sakini Qahir Rzayev ərazidə bu vəziyyətin iki ildir hökm sürdüyünü bildirib: “Sürüşmə zamanı torpaq qatının altı axır, evlərin hamısı sürüşür. Sürüşən evlər uçub torpağın altında qalır. İndi havalar quraqlıqdı deyə, sürüşmə üzdə bilinmir, amma torpağın altında sürüşmə gedir. Yağış yağan zaman burdakı hər bir ev üçün təhlükə böyüyür. Yağış yağan kimi yollar da bərbad hala düşür, sürüşə-sürüşə gedir”.
Məhəllədə bir neçə ev yaşamaq üçün yararsız hala düşdüyündən evlərin sakinləri qohumlarının evinə sığınıb. Bəzi evlər isə yararsız olsa da, sahibləri evlərini tərk etmək niyyətində deyil. Elə evlər var ki, sürüşmələr nəticəsində ortadan ikiyə bölünüb, yaşamaq üçün tam təhlükəlidir, ancaq sakinlər həmin evdə yaşayırlar.
Məhəllə sakinlərinin iddia etdiyinə görə, təhlükə ilə bağlı aidiyyatı orqanlara məlumat versələr də, ərazidən torpağın təmizlənməsi işi hələ də aparılmayıb.
©
Sputnik / Ilham Ahmadov
Torpaq sürüşməsi nəticəsində zədələnmiş evin divarı
Yaranmış təhlükəli vəziyyətin nə zaman aradan qalxacağı ilə bağlı ətraflı məlumat almaq üçün Şamaxı Rayon İcra Hakimiyyəti ilə əlaqə saxladıq. Bildirildi ki, torpaq sürüşməsi səbəbindən Şamaxı şəhəri də daxil olmaqla kəndlərlə birgə 528 evdə irili-xırdalı çatlar əmələ gəlib. 142 ev isə yaşamaq üçün yararsız hesab edilir.
Konkret olaraq 48 a məhəlləsində baş verən sürüşmə sahəsi ilə bağlı isə RİH-dən şifahi olaraq bildirildi ki, sözügedən əraziyə baxış keçirilib. Və bu barədə sənədlər hazırlanaraq aidiyyatı üzrə qurumlara göndərilib. Amma sakinlərin evlə təmin edilməsi, onların köçürülməsi, eyni zamanda ərazidə işlərin görülməsi rayon icra hakimiyyətinin gücü və səlahiyyəti daxilində deyil.
Qeyd edək ki, torpaq sürüşməsi Şamaxı şəhərində, eləcə də rayonun Çabanı, Mədrəsə, Meysəri, Birinci Çaylı, Muğanlı, Acıdərə və Qaleybuğurd kəndlərdə daha çox müşahidə olunur.
Alternativ kanallar: daha çox imkanın olması hava-su kimi əhəmiyyətlidir
(Yenilənib 18:15 19.10.2020)
Texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, həyatda həmişə alternativ olmalıdır. Deyək, əgər dünyada hər bir məsələ internetə bağlanıbsa, bu halda istənilən bir ciddi internet problemi müasir sivilizasiyanın süqutuna apara bilər.Amerikanın məşhur fantast yazıçısı Rey Bredberinin bir hekayəsində bir-biri ilə çarpışan iki ölkənin texnoloji qarşıdurması əks olunub. Uzun sürən müharibədə hər gün bir yeni silah icad olunsa da, qarşı tərəf tezliklə daha yenisini yaradırmış. Beləliklə, çarpışma heç vaxt bitmirmiş. Hər yeni texnologiya başqa birisinin ərsəyə gəlməsinə səbəb olurmuş. Beləliklə, bütün köhnə biliklər də unudulurmuş.
Həyatda həmişə alternativlər olmalıdır
Günlərin bir günü bir şəxs köhnə dədə-baba qaydasına qayıtmağa qərar verir. Adi kağızda klassik metodla hesablama aparır. Onun bu yanaşması yaşadığı ölkənin rəhbərliyində bir şok yaradır, çünki artıq heç kim hesablamanı kalkulyatorsuz apara bilmirmiş. Yəni bütün inkişaf mərhələsini keçəndən sonra insanlar yenidən sadə bir qaydaya üz tutmalı olurlar, çünki irəli getməyə yer qalmır.
Rey Bredberinin hekayəsi, əslində, daha ciddi problemi ortaya qoyub. Texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, həyatda həmişə alternativ olmalıdır. Deyək, əgər dünyada hər bir məsələ internetə bağlanıbsa, bu halda istənilən bir ciddi internet problemi müasir sivilizasiyanın süqutuna apara bilər. İnternetə alternativ hər hansı informasiya kanalı varmı? Bəli, hələ var.
Ənənəvi şəhər telefonları informasiya ötürülməsində yararlı bir vasitədir
Məsələn, radio və televiziya siqnalları hələ də köhnə qayda ilə ötürülür. İnternet olmadan belə ölkənin istənilən yerində radionu dinləmək və ən azı yerli kanallara pulsuz baxmaq olur. Bəzi aparatların köməyi ilə pul ödəyib internetsiz, peyk vasitəsilə gələn televiziya siqnallarının köməyi də kanallara baxmaq, məlumat almaq olur.
Köhnə ənənəvi şəhər telefonları informasiya ötürülməsində yararlı bir vasitədir. İşıq da sönsə, internet də qırılsa, ona heç bir təsiri olmur. İşlədiyi kimi işləyir, əgər qarşı tərəfdə də belə bir telefon varsa, rahatlıqla pul ödəmədən danışmaq olur.
Texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, nədənsə hələ də “köhnə”, bəlkə də yararsız kimi görünən bir çox vasitə hələ də praktik xeyir gətirməkdədir. “İnternetdə hər şey var, nəyisə yaddaş kartında saxlamaq nəyə lazım” deyənlərin bir çoxu hərdən ehtiyac duyulan bir məlumatı tapa bilmir. Bu gün bu kitab, film və ya digər informasiya açıq mənbədə var, sabah isə kiminsə tələbi ilə yığışdırıla da bilər.
Ailə şəkillərindən tutmuş şəxsi yazı-pozusuna kimi hər bir məlumatı internetdə saxlayan nə qədər insan var. Əvvəl bu şəkillər üçün albom alardıq, xüsusi səliqə ilə düzərdik. Hətta əsgərlikdən nə qədər gözəl albom gətirənlər var. Hərbi qulluğun son 6 ayını məhz bu işə sərf edərmişlər. İndisə hər nəyimiz varsa, vermişik “quql”un ixtiyarına. Açar cansız bir süni intellektin, axtarış sisteminin əlindədir, hara istəsə, ora da fırladacaq. Qapada da bilər, aça da.
Həmin texnologiya tam itmir, bir çoxu hələ də yaşamaqda davam edir
Deyirlər, “ehtiyatlı oğulun anası ağlamaz”. Yəni hər bir çətin durum üçün bir ehtiyat variantının olmalıdır. Ən çətin iş məlumatı qoruyub saxlamaq olub, çünki haraya yerləşdirsən belə, həmin sərt disk yanıb sıradan çıxa bilər. Adi disklər bəlkə də kompüterin yaddaş kartından daha etibarlı qoruyurlar məlumatı. Hətta özünün DVD diskinə 100 il təminat verən şirkət də var. Kifayət qədər bahalı olsa da, informasiya itmir.
Əslində, ehtiyat variantları, alternativlər bizim həyatımızı olduqca zənginləşdirir. Hər yeni texnologiya köhnəsini sırada çıxara bilər, amma həmin texnologiya tam itmir, bir çoxu hələ də yaşamaqda davam edir. Bunun yüzlərlə nümunəsini görürük. Hazırda dünya yeni enerji mənbələri axtarır, istehsal edilən avtomobillərin artıq tam elektrik enerjisi ilə çalışacağını proqnozlaşdırılır. Neft-qaz erasının bitəcəyini iddia edənlər də az deyil. Amma bütün bunlar bir əlavə ehtiyat variantı kim hələ uzun müddət bəşəriyyətə xeyir verə biləcəklər.
Dünyada ən böyük enerji ehtiyatı isə məhz daş kömür formasında toplanıb. Bəli, bu gün müasir şəhəri onunla qızdırmağa icazə yoxdur, amma bu enerji forması bizim sivilizasiyanı hələ uzun müddət məhv olmaqdan xilas edə bilər. Hələ neçə əsr onu yerin altında çıxarmaq imkanı var. Hələ də daş kömürdən dünya iqtisadiyyatında geniş istifadə edilir.
Braziliyada ən dəbdə olan yanacaq növü texniki spirtdir. Həm ekoloji təmizdir, həm də ondan avtomobillərin bir çoxu yararlanır. Həm istehsalı böyükdür, həm də hara gedəcəyi məlumdur. Deməli, dünyada baş verə biləcək neft-qaz böhranı bu ölkə üçün elə də təhlükəli deyil.
Müharibə dövründə alternativlərin qiyməti birə on artır
Vinil valların dövranı çoxdan bitib, amma hələ də onları sifariş edən, aparatını alıb musiqini dinləyən nə qədər insan var. Səbəbini özləri də bilmirlər bəlkə də. Ya deyək, kimi dindirsən, deyəcək kənd təsərrüfatında artıq yalnız və yalnız texnikadan istifadə edilir. Nə ata, nə eşşəyə yer yoxdur. Amma bu heç də belə deyil. Bir çox kiçik təsərrüfatda hələ də atdan yararlanırlar, çünki iri texnika saxlamaq həm bahadır, həm də problemli. Bunun benzini var, texniki qulluğu. 5 hektardan az olan fermer təsərrüfatında elə atdan istifadə daha məqsədəuyğundur. Dağ ərazilərində, texnika və avtomobillərin keçə bilmədiyi yerlərdə at da, eşşək də işə yarayır. Benzin və ya detalların olmadığı şəraitdə bir qədər otla işi yola vermək olar.
Müharibə dövründə alternativlərin, hər hansı bir əlavə variantların qiyməti birə on artır. Döyüş zonasında həm müvəqqəti, həm də daimi sülhə nail olmaq olar, amma informasiya müharibəsində atəşkəs olmur. Hamı deyir, daha vacibi internet və sosial şəbəkədir, burada gərək döyüşəsən. Əlbəttə, internetin imkanları olduqca yüksəkdir, amma bəzən internetin çatmadığı yerlərdə kiçik bir yerli radiostansiya əhəmiyyət kəsb edir. Elə Azərbaycanın özündə çoxlu peyk antenası var. Nə qədər insan bu alternativ informasiya kanalından yararlanır.
Azərbaycana bu gün hətta “dolma müharibəsində” belə qalib olmaq asan deyil
Axı, İsveçin də, Danimarkanın da xeyli kiçik şəhəri var. Bunların bir çoxunda heç Azərbaycanın varlığından xəbəri olmayan yüzlərlə insana lap elə yerli qəzet vasitəsilə ölkəmiz barədə faydalı bir məlumat vermək özü də bir qəhrəmanlıqdır. Qəzeti, radiosu, televiziyası hələ də məlumat ötürülməsində böyük əhəmiyyət daşıyan yüzlərlə ölkə var. Hər ölkənin kitabxanasına yerli dildə Azərbaycan barədə 10-15 kitab verə bilsək, xaricdə təhsil alan hər azərbaycanlı tələbə öz ölkəsi və Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən ara-sıra 5-10 kəlmə danışa bilsə, informasiyanın çatdırılmasında irəli gedə bilərik. Görə biləcəyin kiçik bir işi bacarsan, deməli ümumi prosesdə qalib gələ bilərik.
Erməni tərəfi artıq əsrləridir hər bir alternativ kanaldan informasiya ötürməklə məşğuldur. 300 növ dolması olan Azərbaycana bu gün hətta “dolma müharibəsində” belə qalib olmaq asan deyil. Hələ sovet dönəmində “Aşpaz müsabiqəsinə gəlmişik” adlı erməni filmində dolma ilə bağlı yaddaqalan bir epizod nəzər çəkir. Moskvaya yarışmaya gələn erməni aşpazları məhz dolma bişirir və vaxtında onu jüriyə verə bilmirlər. Yer tutmasalar da, dolmanın çox dadlı olması ilə bağlı xeyli tərif eşidirik. Yəni hələ 1977-ci ildə ekrana çıxan bu film Sovet İttifaqının hər yerini gəzmişdi. Gəl, bundan sonra sübut elə ki, dolma türk mənşəli sözdür və Azərbaycanda daha dadlısı bişirilir.
Hər bir mümkün ehtiyat kanalları ilə məlumat ötürməyi bacarmalıyıq. Məlumatın yalnız Facebook və ya Twitter-lə ötürüldüyünü düşünmək doğru deyil. Hərtərəfli ehtiyat sistemləri, alternativ kanallar olmalıdır. İnformasiyanın ötürülməsində daha çox imkanın olması hava-su kimi əhəmiyyətlidir. Bu baxımdan daha çox çalışmağa ehtiyac duyulur.
Ordumuz tarix yazır, Baş Prokurorluq sənəd - bu günlər kitablara düşəcək
(Yenilənib 00:52 20.10.2020)
Münaqişənin siyasi həllində maraqlı olmayan Ermənistan 27 il ərzində təmas xəttində hərbi təxribatlarını davam etdiribBAKI, 19 oktyabr - Sputnik. 1987, 1992-94-cü illər ərzində Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü və etnik təmizləmələr nəticəsində Azərbaycan Respublikasının ərazisinin 20% torpaqları, Dağlıq Qarabağ və ətrafındakı 7 rayon zəbt edilmiş, 20000 azərbaycanlı öldürülmüş, 50000 nəfər əlil olmuş, 4000 nəfər itkin düşmüş, 1000000 azərbaycanlı yaşadıqları yerlərdən qovularaq qaçqın olmuşlar.
Sputnik Azərbaycan bildirir ki, bu barədə Azərbaycan Baş Prokurorluğunun yaydığı məlumatda deyilir.
Məlumatda vurğulanır ki, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən erməni silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən dərhal və qeyd-şərtsiz tamamilə çıxarılması və didərgin düşmüş əhalinin öz yerlərinə qaytarılması barədə 1993-cü ildə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə dair 822, 853, 874 və 884 saylı qətnamələr qəbul etməsinə baxmayaraq, hazıradək Ermənistan tərəfindən icra edilməmişdir.
Münaqişənin siyasi həllində maraqlı olmayan Ermənistan 27 il ərzində təmas xəttində davam edən hərbi təxribatlarına davam etmiş, nəticədə 2020-ci ilin sentyabr ayının 27-də növbəti dəfə Azərbaycanın təmas xətti boyunca əhalinin məskunlaşdığı əraziləri atəşə tutaraq, münaqişənin gərginliyinə səbəb olan işğal siyasətini bir daha təsdiq etmişdir.
Azərbaycan Ordusu tərəfindən işğaldan azad edilən yaşayış məntəqələri, onların daxil olduğu rayonları və işğaldan azad edilmə tarixi:
1. Qaraxanbəyli kəndi (Füzuli rayonu, 27.09.2020)
2. Qərvənd kəndi (Füzuli rayonu, 27.09.2020)
3. Kənd Horadiz (Füzuli rayonu, 27.09.2020)
4. Yuxarı Əbdürrəhmanlı kəndi (Füzuli rayonu, 27.09.2020)
5. Böyük Mərcanlı kəndi (Cəbrayıl rayonu, 27.09.2020)
6. Nüzgar kəndi (Cəbrayıl rayonu, 27.09.2020)
7. Suqovuşan kəndi (Tərtər rayonu, 03.10.2020)
8. Talış kəndi (Tərtər rayonu, 03.10.2020)
9. Mehdili kəndi (Cəbrayıl rayonu, 03.10.2020)
10. Çaxırlı kəndi (Cəbrayıl rayonu, 03.10.2020)
11. Aşağı Maralyan kəndi (Cəbrayıl rayonu, 03.10.2020)
12. Şəybəy kəndi (Cəbrayıl rayonu, 03.10.2020)
13. Quycaq kəndi (Cəbrayıl rayonu, 03.10.2020)
14. Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi (Füzuli rayonu, 03.10.2020)
15. Cəbrayıl şəhəri (Cəbrayıl rayon mərkəzi, 04.10.2020)
16. Karxulu kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
17. Şükürbəyli kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
18. Çərəkən kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
19. Daşkəsən kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
20. Horovlu kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
21. Mahmudlu kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
22. Cəfərabad kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
23. Yuxarı Maralyan kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
24. Decal kəndi (Cəbrayıl rayonu, 04.10.2020)
25. Şıxalıağalı kəndi (Cəbrayıl rayonu, 05.10.2020)
26. Sarıcalı kəndi (Cəbrayıl rayonu, 05.10.2020)
27. Məzrə kəndi (Cəbrayıl rayonu, 05.10.2020)
28. Hadrut qəsəbəsi (Xocavənd rayonu, 09.10.2020)
29. Çaylı kəndi (Tərtər rayonu, 09.10.2020)
30. Yuxarı Güzlək kəndi (Füzuli rayonu, 09.10.2020)
31. Qışlaq kəndi (Füzuli rayonu, 09.10.2020)
32. Gorazıllı kəndi (Füzuli rayonu, 09.10.2020)
33. Qaracallı kəndi (Cəbrayıl rayonu, 09.10.2020)
34. Süleymanlı kəndi (Cəbrayıl rayonu, 09.10.2020)
35. Əfəndilər kəndi (Cəbrayıl rayonu, 09.10.2020)
36. Sur kəndi (Xocavənd rayonu, 09.10.2020)
37. Qaradağlı, (Füzuli rayonu, 14.10.2020)
38. Xatunbulaq, (Füzuli rayonu, 14.10.2020)
39. Qarakollu, (Füzuli rayonu, 14.10.2020)
40. Bulutan, (Xocavənd rayonu, 14.10.2020)
41. Məlikcanlı, (Xocavənd rayonu, 14.10.2020)
42. Kəmərtük, (Xocavənd rayonu, 14.10.2020)
43. Təkə, (Xocavənd rayonu, 14.10.2020)
44. Tağaser, (Xocavənd rayonu, 14.10.2020)
45. Arış, (Füzuli rayonu, 15.10.2020)
46. Doşulu, (Cəbrayıl rayonu, 15.10.2020)
47. Edişə, (Xocavənd rayonu, 15.10.2020)
©
Sputnik / Murad Orujov
48. Düdükçü, (Xocavənd rayonu, 15.10.2020)
49. Edilli, (Xocavənd rayonu, 15.10.2020)
50. Çiraquz, (Xocavənd rayonu, 15.10.2020)
51. Xırmancıq, (Xocavənd rayonu, 16.10.2020)
52. Ağbulaq, (Xocavənd rayonu, 16.10.2020)
53. Axullu, (Xocavənd rayonu, 16.10.2020)
54. Qoçəhmədli, (Füzuli rayonu, 17.10.2020)
55. Çimən, (Füzuli rayonu, 17.10.2020)
56. Cuvarlı, (Füzuli rayonu, 17.10.2020)
57. Pirəhmədli, (Füzuli rayonu, 17.10.2020)
58. Musabəyli, (Füzuli rayonu, 17.10.2020)
59. İşıqlı, (Füzuli rayonu, 17.10.2020)
60. Dədəli, (Füzuli rayonu, 17.10.2020)
61. Füzuli şəhəri, (Füzuli rayon mərkəzi, 17.10.2020)
62. Soltanlı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
63. Əmirvarlı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
64. Maşanlı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
65. Hasanlı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
66. Alıkeyxalı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
67. Qumlaq, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
68. Hacılı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
69. Göyərçin Veysəlli, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
70. Niyazqulular, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
71. Keçəl Məmmədli, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
72. Şahvəlli, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
73. Hacı İsmayıllı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
74. İsaqlı, (Cəbrayıl rayonu, 19.10.2020)
BVF dünyanı xilas etməyin yolunu tapıb: Rusiyanı yoxsulluqla təhdid edir
(Yenilənib 23:48 19.10.2020)
Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) rəhbərliyinin bəyanatlarından belə məlum olur ki, bu nəhəng beynəlxalq maliyyə təşkilatı 1944-cü ilə qayıtmaq niyyətindədir, ya da ən azı COVID-19 pandemiyasını bəhanə gətirərək 1944-cü ili təkrarlamaq istəyirBAKI, 19 oktyabr — Sputnik. İvan Danilov. Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) rəhbərliyinin bəyanatlarından belə məlum olur ki, bu nəhəng beynəlxalq maliyyə təşkilatı 1944-cü ilə qayıtmaq niyyətindədir, ya da ən azı COVID-19 pandemiyasını bəhanə gətirərək 1944-cü ili təkrarlamaq istəyir. BVF rəhbərlərinin sözlərindən belə çıxır ki, təşkilat epidemiyanın iqtisadi və humanitar sahədəki nəticələrinin aradan qaldırılması üçün dünyaya yardım etməyə çalışır. Əslində isə onların bu sözlərinin arxasında tamamilə başqa məqsədlər dayanır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə nüfuzu xeyli aşağı düşmüş bu iri maliyyə təşkilatının liderləri öz insanpərvər niyyətlərinə yalnız dünyadan xəbərsiz sadəlövh adamları inandıra bilərlər. Çünki bu Vaşinqton mərkəzli quruma borclu olan dövlətlərdə sosial proqramların dayandırıldığı və "iqtisadi dirçəlişdə BVF-nin tələblərini yerinə yetirmək" adı altında dövlət təşkilatlarının qəpik-quruşa satışa çıxarıldığı artıq çoxlarına sirr deyil.
Amerikalı rəqiblərimizin haqqını yeməməliyik: G7-nin elit-neomüstəmləkə klubu xaricindəki ölkələrin BVF-də nəzarəti ələ keçirmək cəhdləri qərar qəbuletmə prosesində Çinin (və ya hətta Rusiyanın) təsirinin artırılması istiqamətində müəyyən irəliləyiş olmasına baxmayaraq, hələlik uğurla nəticələnməyib.
Ümulikdə isə inkişaf etməkdə olan ölkələrin baş kreditoru (əslində isə "Planetin baş Şeyloku") hələ də qətiyyən ədalətli olmayan "qloballaşma" versiyasının təbliğinə yönəlib.
Əgər COVID-19 pandemiyası başladığı vaxt Qərb mediası və mütəxəssisləri qloballaşmanın bu versiyasının gələcək taleyi üçün narahat olurdularsa, indi "qlobal Şeylok" daha bir Bretton Vuds konfransına (BVF – məhz 1944-cü ildə keçirilən bu konfransda təsis edilib) ehtiyac olduğunu bildirir. Başqa sözlə, mövcud qloballaşma sxemi epidemiyanın əsas qurbanına çevrilib və necə deyərlər, hələ onun meyiti soyumamış iri maliyyə qurumları başqa bır qloballaşma metoduna ehtiyac olduğunu dünyaya car çəkir.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun idarəedici direktoru Kristalina Georgiyeva Andorranın Fonda üzv olması ilə üst-üstə düşən rəsmi müraciətində tarixi anın gəlib çatdığını bildirir:
"Andorranı 190-cı üzvümüz kimi qarşılayacağımız anı səbirsizliklə gözlədiyimiz vaxt BVF-nin gördüyü iş bəşəriyyətin qardaşlıq və bərabərlik prinsipləri üzərində qurulan əməkdaşlıq və həmrəylik dəyərlərinin bir sübutudur. Bu gün biz yeni bir "Bretton Vuds anı" ilə qarşı-qarşıya qalmışıq. Pandemiya artıq bir milyondan çox insanın həyatına son qoyub. Bu il dünya iqtisadiyyatının 4,4 faiz geriləməsinə səbəb olan iqtisadi fəlakət gələn il bütün dünyada istehsalın 11 trilyon dollar azalması ilə nəticələnəcək. Və yenə bizim qarşımızda iki böyük məsələ dayanır: bu günün böhranı ilə mübarizə apararaq daha yaxşı gələcək qurmaq".
Baxın görün indi BVF nə təklif edir:
"Biz daha çox borc şəffaflığına və kreditorların koordinasiyasının yaxşılaşdırılmasına nail olmalıyıq. G20 ölkələrinin "Suveren Borcların Həlli üçün Ümumi Çərçivə" mövzusundakı müzakirələri və özəl sektor da daxil olmaqla suveren borc idarəçiliyi üçün daha yaxşı quruluş çağırışları bizi ruhlandırır. Üzv ölkələrimizlə birlikdə biz onların siyasətini dəstəkləyirik".
Buradakı "borc şəffaflığı" ifadəsinin əslində Çinə aid olduğunu başa düşmək çətin deyil. Bu ilin fevral ayında Yaponiyanın "Quarts" iqtisadiyyat jurnalı BVF-nin və Dünya Bankının (DB) Çinin inkişaf etmiş ölkələrə təsirinin artmasından narahat olduqlarını yazmışdı.
"BVF və DB Çinin təsir gücünün artmasından narahatdır. Çin böyük kreditor olmasa da, zəif iqtisadi parametrlərinə görə seçim imkanı məhdud olan Afrika ölkələrində son dərəcə təsirli kapital mənbəyinə çevrilib. Çin qitə daxilində çox ehtiyac duyulan infrastruktur layihələri üçün dövlət müəssisələri vasitəsi ilə əlverişli maliyyə paketi təqdim edir. Dünya Bankının Prezidenti Devid Malpassanın sözlərinə görə, bu zaman ortaya çıxan əsas problemlərdən biri şəffaflığın olmamasıdır: "Onlar (Çin – müəllifin qeydi.) kreditin həcmini artırıblar və bu yaxşı halıdır. Biz inkişaf etməkdə olan ölkələrə daha çox kredit verməyin tərəfdarıyıq. Ancaq çox vaxt onların müqaviləsində xüsusi maddə olur ki, bu da Dünya Bankına və ya özəl sektora kredit sazişinin şərtlərini görməyi qadağan edir".
Böyük ehtimalla BVF Çinin kimə nə qədər kredit verməsinə bu ölkənin özünün deyil, Qərb dövlətlərinin və fondun nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən çoxtərəfli format çərçivəsində qərar verilməsini istəyir. Bu isə yeni bir qlobal maliyyə qardaşlığı qurmaq cəhdi kimi deyil, inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün mövcud və əslində neomüstəmləkə kreditləşmə sxemini nəyin bahasına olursa olsun qorumaq istəyi kimi görünür ki, Pekin də buna mane olur.
BVF-nin parlaq qlobal gələcək qurmaq üçün əsaslandığı digər təməl prinsip də Rusiyanın iqtisadi təhlükəsizliyi və büdcəsi üçün birbaşa təhdiddir:
"Pandemiya artıq sağlamlıq tədbirlərinə laqeyd qalmayacağımızı göstərdiyi kimi, iqlim dəyişikliyini də görməzlikdən gələ bilmərik - bu bizim üçüncü imperativimizdir. Makro iqtisadi səviyyədə mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyindən, inkişaf və rifah üçün böyük təhdidlər yaratdığından iqlim dəyişikliyinə də xüsusi diqqət yetiririk. Bu insanlar və planet üçün çox vacibdir. Araşdırmalarımız göstərir ki, aparılan düzgün maliyyə siyasəti və karbon qiymətlərinin bahalaşması nəticəsində 2050-ci ilədək atmosferə atılan tullantıları sıfıra endirmək və milyonlarla yeni iş yerinin açılmasına kömək etmək mümkündür. Yaşıl bir dünya qurmaq, eyni zamanda insanların rifah halını yaxşılaşdırmaq üçün tarixi fürsətimiz var – aşağı faiz dərəcələri ilə bu günün doğru investisiyaları sabah bizə dörd qat divident qazandıra bilər: gələcək itkilərin qarşısını almaq, iqtisadi qazancları stimullaşdırmaq, həyatları xilas etmək və hamı üçün sosial və ekoloji fayda əldə etmək".
Əslində bütün bunlar aşağıdakı mənaya gəlir: "150 ildir karbohidrogenlərin kütləvi istifadəsi ilə ən yüksək texniki tərəqqinin nəticələrindən zövq alan Qərb ölkələri yenə firavan həyat sürməyə davam edəcəklər, dünyanın qalan hissəsi isə "iqlim mühafizəsi" adı altında əbədi yoxsulluğun alçaldıcı məhrumiyyətlərinə məruz qalacaq.
Yaşıl enerjinin yaratdığı iş yerləri isə eko-aktivistlər, Avropa və Amerikada yaşıl enerji şirkətlərinin səhmdarları üçün iş yerlərindən başqa bir şey olmayacaq.
BVF direktorunun haqqında söz açdığı "karbon qiymətlərinin bahalaşması" Avropa Şurasının Rusiyaya qarşı tətbiq etmək istədiyi "karbon tarifləri"nin "müjdəçi"si sayıla bilər. Avropa Şurası davamlı şəkildə Rusiyanı ucuz neft və qaza görə bu tariflərlə təhdid edir.
Rusiyaya qarşı karbon tariflərinin tətbiqi vəziyyətində ixracatçılarımız (və sosial proqramlar ilə birlikdə Rusiya büdcəsi) ildə on milyard dollar itirəcək, əvəzində Qreta Tunberqin pərəstişkarları və yaşıl iqtisadiyyat tərəfdarları xoşbəxt olacaqlar. BVF-nin canlandırdığı parlaq gələcək Oruel qələminə layiq Ezop dili ilə yazılmış antiutopiyadan başqa bir şey deyil: ekologiya – yoxsulluq, şəffaflıq – Vaşinqtona və BVF-yə boyun əymək kimi başa düşülməlidir.
Doğrudan da biz tarixi anla qarşı-qarşıya qalmışıq. Ancaq bu, ikinci Bretton Vuds hadisəsinin yaşanması üçün deyil, 1944-cü ildə ABŞ-da ortaya çıxan qloballaşma bədheybətinin axırına çıxmaq üçün həlledici məqamdır.