Leyla Abdullayeva, Sputnik Azərbaycan

BAKI, 12 iyul — Sputnik. Bildiyimiz kimi, Azərbaycan ərazisində tarixin maraqlı və hələ üstü açılmamış sirləri yaşayır. Zamanla tarixçilər, arxeoloqlar tərəfindən tariximiz, mədəniyyətimiz öyrənilsə də, hələ də respublikamızın müxtəlif regionlarında öyrənilməmiş izlər qalmaqdadır.

Belə ərazilərdən biri də Şabran rayonunun Dağbilici kəndindəki qədim qəbiristanlıqdır. Tarixşünasların dediyinə görə, dəqiq tarixi bilinməsə də, qəbiristanlıq orta əsrlərə aiddir.

© Sputnik / Leyla Abdullayeva

Dağbilici kəndindəki qədim qəbiristanlıq

Dağbilici kənd orta məktəbinin müəllimi Bayram Ağasıyev qəbiristanlığın tarixi haqqında babalarından eşitdiklərini Sputnik Azərbaycan-la bölüşüb: "Buranın tarixi haqqında bizə 113 yaşlı babamız danışmışdı. Onun sözlərinə görə, həmin kənddən bir qəbilə keçib. Həmin qəbilədəkilər xan, bəy, pir nəsillərindən olduqlarından, onlara "Xan-bəy" qəbiləsi deyilib. Onların şərəfinə həmin kənd qəbiristanlığı "Xan-Beq"qəbiristanlığı adlanır".

Ağasıyevin sözlərinə görə, bu qəbilənin kəndə yerləşmək üçün gəldiyi, yoxsa qonaq olduğu dəqiq bilinmir. Qısa bir zamanda bu qəbilənin bütün üzvləri ölür. Bütöv bir tayfanın xəstəlikdən və ya başqa səbəbdən məhv olması hələ də sirr olaraq qalır. Deyilənə görə, onlarda çoxlu qızıl-gümüş əşyaları olub və onları öz əşyaları ilə birlikdə basdırıblar.

"Zamanla həmin ərazidən sözügedən qəbiləyə aid bır sıra şəxsi əşyalar tapılıb. Bu da onu sübut edir ki, onlar əşyaları ilə birlikdə basdırılıblar" – deyə Ağasıyev bildirir.

© Sputnik / Leyla Abdullayeva

Dağbilici kəndindəki qədim qəbiristanlıq

Onun sözlərinə görə, Dağbilici kəndində indi də, qədim dövrlərdə qıraq ərazilərdən gəlmə tayfalar yaşayır: "Məsələn, burada rəhmanlılar, gilanlılar və həmzəlilər tayfasından olan insanlar yaşayırlar. Bizim qonşularımız var, onlar əslən İranın Gilan şəhərindəndirlər. Rayonun Sadan kəndində isə Suriyanın Həmzə şəhərindən gələn tayfalar yaşayır. Deyilənə görə, biz tatlar da elə həmin həmzəlilər tayfasındanıq".

Sözügedən qəbirlərin üstündə müxtəlif yazılar var və onları heç kəs araşdırmayıb. Ona görə də o qəbirlərin tarixi dəqiq bilinmir. Getdikcə o yazılar da silinir və izləri itir.

Ağasıyevin sözlərinə görə, babaları bu qəbiristanlığın tarixinin onların yaddaşından çox-çox uzaq dövrə gedib çıxdığını deyiblər. Kənd camaatının dediyinə görə, əvvəllər bu qəbir daşlarının üzərində güllə izləri də olub. İndi o izlər silinib. Sözügedən qəbiristanlıq dövlət tərəfindən tarixi abidə kimi qorunur.

BAKI, 28 noyabr - Sputnik. “France-24” kanalı işğaldan azad edilmiş Ağdam rayonu haqqında reportaj yayımlayıb.

Sputnik Azərbaycan AZƏRTAC-a istinadla xəbər verir ki, reportajda münaqişəyə son qoyan razılaşmaya əsasən, dekabrın 1-də Laçın rayonunun Azərbaycana təhvil verilməli olduğu bildirilir. Qeyd edilir ki, bununla da Azərbaycan Dağlıq Qarabağın ətrafındakı 7 rayonun hamısını geri qaytarmış olacaq.

Kanalın xüsusi müxbirləri Lüdoviq dö Fuko, Katrin Norestrent və Hüseyn Əsədin Ağdamdan hazırladıqları reportajda deyilir:

“Bu şəhər o qədər dağıdılıb ki, bəzən onu “Qafqazın Xirosiması” adlandırırlar. 1980-ci illərin sonlarında 40 min əhalisi olan Ağdam bu gün “ruhlar şəhəri”dir. Bu gün Ağdamda hələ də qalan yeganə bina məsciddir. Bu şəhər 30 il əvvəl Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı böyük strateji əhəmiyyət daşıyırdı. 1993-cü ildə bu şəhərin itirilməsi müharibənin dönüş nöqtəsi oldu. Buranın sakinləri köç etmək məcburiyyətində qaldı. Bu gün məcburi köçkünlər qayıdırlar və dağılmış binaları görürlər”.

Reportajda Ağdam sakini Zülfü Qasımovun bu fikirlərinə də yer verilir: “Belə bir şəhəri bu günə salmaq olarmı? Bu evləri belə dağıtmaq olarmı? Siz bu evlərin keçmişini görsəydiniz bilərdiniz ki, ən müasir evlər, ən yaxşı tikilmiş evlər ancaq Ağdamda olub. Onlar bilirdilər ki, burada yaşamayacaqlar. Onların inamı yox idi ki, burada qalsınlar. Çünki qalmaqları mümkün deyildi. Ona görə də əllərinə düşən hər şeyi dağıdıblar”.

Reportajda qeyd edilir ki, bərpa işlərindən əvvəl təhlükəsizliyi təmin etmək lazımdır. Azərbaycan tərəfindən azad edilmiş digər rayonlar kimi, Ağdam da mina ilə doludur. Hakimiyyət orqanları bu istiqamətdə işə başlayıblar.

ANAMA-nın əməliyyat qərargahının rəhbəri İdris İsmayılov deyir ki, 4500-ə yaxın piyada əleyhinə mina, 2000-ə yaxın tank əleyhinə mina, 750-yə yaxın isə müxtəlif növ bombalar aşkar edilərək zərərsizləşdirilib.

Reportajda, həmçinin Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərə vurulmuş ziyanı 10 milyardlarla dollar həcmində dəyərləndirdiyi və Ermənistan tərəfindən təzminat almaq üçün məhkəmələrə müraciət edəcəyi diqqətə çatdırılır.