İlham Əhmədov Sputnik Azərbaycan

BAKI, 21 mart — Sputnik. Azərbaycanda qədim tarixi abidələri, eləcədə qoruq və kurqanlarının zənginliyi ilə tanınan rayonlardan biri də Qəbələ rayonudur. Rayonun tarixini özündə əks etdirən tarixi muzey və məkanlar həm rayona gələn xarici turistlərin, həm də yerli qonaqların diqqət mərkəzindədir.

Qəbələyə səfər edən turistlər turizm məkanlarını ziyarət etməklə yanaşı, rayonun tarixi ilə də yaxından tanış olmaq və Qədim Qəbələ haqqında yaranan suallara cavab tapmaq istəyirlər. Bunun üçün də qonaqlar əsası 1980-cı ildə qoyulan Qəbələ Tarix Diyarşünaslıq Muzeyinə üz tuturdular.

© Sputnik / Ilham Ahmadov

Qəbələ Tarix Diyarşünaslıq Muzeyinin həyəti

Qeyd edək ki, muzey eksponatlarının zənginliyi ilə seçilirdi. Bu da öz növbəsində rayona səfər edən qonaqların sayına da çox ciddi təsir göstərirdi. Muzey həm də çox maraqlı və zəngin tarixə malik bilik ocağı kimi tanınmaqda idi.

Lakin son zamanlar isə muzeylə bağlı acınacaqlı durum yaranıb. Mədəniyyət Nazirliyi 2018-ci ilin yay aylarında muzeyin yenidən təmir və bərpası edilməsi ilə bağlı təqdirəlayiq qərar verib. Bunun üçün də muzeyin fəaliyyəti dayandırılıb. Amma...

İki il bundan qabaq təmirə saxlanılan bu muzey görənləri heyrətə salır. Muzeyin təmiri hələ də başa çatmayıb, nə pəncərəsi var, nə də illərdir gələn insanlara xidmət edən zəngin eksponatları. Təmir işləri yekunlaşmaq bilməyən bu məkan yerli sakinlərin göz dağına, rayona gələn qonaqlar və turistlərin köks ötürdüyü yerə çevrilib.

© Sputnik / Ilham Ahmadov

Qəbələ Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi

Qəbələ Tarix Diyarşünaslıq Muzeyində 2500 illik tarixi əks etdirən 14000-dən çox eksponat nümayiş etdirilirdi. Muzeyin 900 kv.m-lik binası,13 ekspozisiya zalı, fondu, Heydər Əliyev xatirə otağı, şəkil qalereyası, zəngin elmi kitabxanası, açıq səma altında təşkil olunmuş qədim daş abidələrdən ibarət sərgi meydançası da vardı. Lakin bütün bu sadaladıqlarımızdan ancaq açıq səma altında təşkil olunmuş qədim daş abidələrdən ibarət sərgi meydançası qalır.

Rayon sakinləri də ürək ağrısı ilə təmir və yenidənqurma prosesinin hansısa səbəbdən uzandığını, bundan hamının zərər çəkdiyini bildirirlər. Sosial mediada bir neçə dəfə rayon sakinlərinin, eləcə də qonaqların muzeyin fəaliyyət göstərməməsi, bu prosesin uzanmasından gileyləri əksini tapıb.

Sputnik Azərbaycan yaranmış vəziyyətlə bağlı İsmayıllı Regional Mədəniyyət idarəsinin direktor müavini Azər Abbasovla əlaqə saxlayıb və ondan problemin nə zaman aradan qaldırılacağına aydınlıq gətirməsini xahiş edib.

© Sputnik / Ilham Ahmadov

Qəbələ Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi

Azər Abbasov da hələ də qapı-pəncərəsi olmayan muzeydə işlərin yekunlaşmaq üzrə olduğunu iddia etdi: “Muzeydə artıq təmir işləri başa çatıb. Demək olar ki, son tamamlama işləri aparılır. Artıq ekspozisiyanın da yenidən qurulması az vaxta təmin olunacaq”.

Təmirin olduqca bahalı bir proses olduğundan xeyli zaman aparmasını da təbii hal sayan direktor müavini onu da bildirdi ki, yaxın zamanlarda – yay aylarında muzeyin yenidən açılaraq istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulub.

Biz də ümid edirik ki, deyilənlər həqiqət olar, bir rayonun tarixi və tarixi abidəsinə olan bu biganəlik yaxın zaman çərçivəsində aradan qaldırılar.

BAKI, 8 mart — Sputnik. Azərbaycanlı hərbçilər Şuşada məşhur Azərbaycan şairi Mirzə Ələsgər Növrəsin qəbrini tapıblar. Növrəs öz yaradıcılıqları ilə məşhur olan azərbaycanlı qardaşların – Şahin, Tərlan, Nurlan və Arslan Növrəslilərin ulu babasıdır.

Bu barədə Sputnik Azərbaycan-a şair Tərlan Növrəsli məlumat verib. Onun sözlərinə görə, qardaşlar şokdadırlar və eyni zamanda şaddırlar ki, ulu babalarının qəbrindən nəsə qalıb.

"Şuşadakı bütün tarixi abidələr, o cümlədən də qəbirlər ermənilər tərəfindən vandalizmə məruz qalıb. Ona görə də bizim orada ulu babamız Mirzə Ələsgər Növrəsin qəbrini tapacağımıza ümidimiz demək olar ki, yox idi. Biz hazırda Şuşada xidmət çəkən hərbçilərimizə minnətdarıq. Onlar məşhur azərbaycanlıların dəfn edildiyi yeri tapıblar, daha doğrusu onlardan nələrinsə qaldığı yeri. Şuşa qəbiristanlığında şair Qasım bəy Zakirin qəbrini tapıblar, onun yanında da bizim ulu babamızın", - deyə Növrəsli bildirib.

Qardaşlar onu da bildiriblər ki, ilk fürsətdə ulu babalarının qəbrini ziyarət edəcəklər.

Mirzə Ələsgər bəy Kərbəlayı Abdin bəy oğlu Əhmədbəyov 1836-cu ildə Şuşa şəhərində anadan olub. Əslən Cavanşir-Dizaq mahalının Zərgər obasındandır. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Şair idi. Növrəs təxəllüsü ilə xoştəb şeirlər yazırdı. Şuşada fəaliyyət göstərən "Məclisi-üns" şairlər yığıncağının üzvü idi. O, ərəb, fars dillərini kamil bilməklə yanaşı, rus dilini də tamam-kamal öyrənib qəza idarəsində kargüzar vəzifəsində çalışmışdı.

Mirzə Ələsgər Növrəs el şənliklərində toybaşı olardı. O, 1912-ci ildə vəfat edib. Onun dörd övladı olub. Qızı Fatimə bəyimi Xurşidbanu Natəvanın oğlu Seyid Həsənə ərə verib.

Mirzə Ələsgər Növrəs Xurşidbanu bəyim Natəvan, Seyid Əzim Şirvani və başqaları ilə yazışırdı.

© Photo : Courtesy of Tarlan Novrasli

Məşhur Azərbaycan şairi Mirzə Ələsgər Növrəsin qəbri

1872-ci ildə Mirzə Ələsgər Növrəs Azərbaycan şairəsi Xurşidbanu Natəvanın rəhbərlik etdiyi "Məclisi Üns" ədəbi dərnəyin fəal iştirakçılarından biri olub. O, həm də Mir Mövsüm Nəvvabın rəhbərlik etdiyi "Məclisi Fəramuşan"un daimi qonaqlarından olub. Bu məclislərə o dövrün ən görkəmli şairləri və musiqiçiləri toplaşıblar. Azərbaycan şairi və maarifçisi Seyid Əzim Şirvani zamanında Növrəsə şeirlə yazdığı məktubunda "Səlam olsun sənə, ey Kəbeyi-əhli-səfa, Növrəs" sözləri ilə Şamaxı ədəbi məktəbinin şairlərinin, "Səfa" cəmiyyətinin üzvlərinin onun yaradıcılığına hörmət və ehtiramını ifadə edib

1912-ci ildə vəfat edərkən o, Şuşada Qasım bəy Zakirin yanında dəfn edilib.

Onun adını daşıyan nəvəsi İqtisad Elmləri namizədi, dosent Növrəs Növrəslidir.