https://sputnik.az/20231116/rf-e-qarsi-sanksiyalarla-a-ye-dogru-moldovanin-zeif-iqtisadiyyatina-nece-tezyiq-edirler-460611859.html

RF-ə qarşı sanksiyalarla Aİ-yə doğru: Moldovanın zəif iqtisadiyyatına necə təzyiq edirlər

RF-ə qarşı sanksiyalarla Aİ-yə doğru: Moldovanın zəif iqtisadiyyatına necə təzyiq edirlər

Sputnik Azərbaycan

Moldova hökumətinin Aİ-ni məmnun etmək üçün seçdiyi Rusiya ilə iqtisadi əməkdaşlığın məhdudlaşdırılması yolu keçən ildən bəri ölkə iqtisadiyyatına ağır zərbə... 16.11.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-11-16T23:54+0400

2023-11-16T23:54+0400

2023-11-16T23:54+0400

ai

siyasət

moldova

iqor dodon

iqor dodon

mayya sandu

mayya sandu

moldova respublikası

rusiya əleyhinə sanksiyalar

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42205/24/422052403_0:136:3159:1912_1920x0_80_0_0_080d00132b55f74a5830a73c1aeb206d.jpg

BAKI, 16 noyabr — Sputnik. Avropa İttifaqına (Aİ) üzv olan bəzi ölkələrin Rusiyaya qarşı sanksiyalarına məcbur edilməsi siyasətindən gözlənilən nəticəni almayan Brüssel ittifaqa üzv olmağa namizəd olmağa çalışan dövlətlərə təzyiq göstərməyə başlayıb. Belə ki, bu yaxınlarda Macarıstanın xarici işlər naziri Peter Siyarto bildirib ki, Budapeşt Rusiyaya qarşı növbəti 12-ci sanksiya paketini Rusiya nüvə enerjisinə məhdudiyyətləri ehtiva edərsə bloklayacaq. Qeyd edək ki, Macarıstan hökumətinin Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalarla razılaşmaması səbəbindən Brüssel və Budapeşt arasındakı münasibətlər artıq xeyli pisləşib. Bundan əlavə, Macarıstan da avrozonadakı bir sıra qonşular kimi Ukraynaya maliyyə yardımının artırılması ilə razılaşmadığını bildirir. Macarıstan hakimiyyətini inandırmaq ümidini itirən Aİ indi öz səylərini Avropa İttifaqının bir hissəsi olmağı planlaşdıran ölkələrin Rusiyaya qarşı daha böyük sanksiya təzyiqi göstərməsini təmin etməyə yönəldib. Belə ki, Avropa Komissiyasının (AK) noyabrın 8-də dərc olunmuş hesabatında deyilir ki, Moldova ölkənin Avropa İttifaqına üzvlüyü ilə bağlı danışıqlara başlamaq üçün tələb olunan doqquz meyardan altısını yerinə yetirib. Aİ Kişinyovun Kiyevə dəstəyini yüksək tərifləyib və çoxlu sayda ukraynalı qaçqının qəbulunu yüksək qiymətləndirərək, Avropanın ən yoxsul ölkələrindən biri olan Moldovanın ən çox ukraynalı qaçqınını qəbul etdiyini qeyd edib. Lakin hesabatda qeyd olunur ki, Aİ-yə inteqrasiyaya daha yaxın olmaq üçün Kişinyov Rusiyaya qarşı sanksiyalara və məhdudlaşdırıcı tədbirlərə qoşulmaq üçün səy göstərməlidir. Qərb mediası yazır ki, Aİ Moldovanı təkcə Rusiyaya qarşı sanksiya təzyiqlərini gücləndirməyə çağırmır, həm də Rusiya Federasiyasına qarşı "cəza tədbirləri"ni genişləndirməkdən imtina etdiyi halda maliyyə və digər tədbirləri kəsməklə hədələyir. Moldova iqtisadiyyatına qarşı işləyəcək sanksiyalar Qeyd etmək lazımdır ki, Moldova hökumətinin Aİ-ni razı salmaq üçün seçdiyi Rusiya ilə iqtisadi əməkdaşlığın məhdudlaşdırılması yolu ötən ildən etibarən Moldova iqtisadiyyatına ağır zərbə vurur. Ekspertlərin fikrincə, əgər Kişinyov Qərbin Rusiya Federasiyasına qarşı sanksiya tədbirlərinə qoşularsa, ölkə iqtisadiyyatı tamamilə dağılmaq həddində ola bilər. Beləliklə, uzun illər ərzində Rusiyaya müəyyən ixrac marşrutları quran Moldova fermerləri indi Ukrayna ərazisindən Rusiyaya öz mallarını göndərə bilmədiklərindən pis vəziyyətə düşüblər. Bundan əlavə, Kişinyovun Rusiya ilə ticarətdə məhdudlaşdırıcı tədbirləri Moldova fermerlərinin mallarını satacaqları bir yerin olmamasına səbəb olub. Məsələn, Moldovadan gətirilən alma tədarükünün təxminən 90%-i əvvəllər Rusiyaya gedirdi. İndi fermerlər yeni logistika və satış bazarları axtarmalı və ya məhsullarını ölkə daxilində maya dəyərindən aşağı qiymətə satmalıdırlar. Bundan əlavə, Moldovanın Rusiya qazını idxal etməkdən imtina etdiyi "Qazprom"la münaqişə respublikada enerji daşıyıcılarının qiymətlərinin kəskin artmasına səbəb olub, bu da istehsalçıların gəlirlərinin azalmasına və müəssisələrin bağlanmasına gətirib çıxarıb. Bahalı enerji daşıyıcıları səbəbindən artan inflyasiyanın nəticəsi isə istehsalın əhəmiyyətli dərəcədə azalması olub. Belə ki, ötən il ölkədə kənd təsərrüfatı məhsullarının azalması 18%-dən çox olub. Bununla yanaşı, 2022-ci ildə sənaye istehsalı demək olar ki, 6 faiz, cari ilin birinci yarısında isə 10 faizdən çox azalıb. Qeyd edək ki, Rusiyaya qarşı sanksiyaların genişləndirilməsi məsələsində Kişinyova təzyiq göstərən Brüssel yerli istehsalçılara mallarının Avropa bazarında tələbat olacağına heç bir zəmanət vermir. Üstəlik, Ukraynanın kənd təsərrüfatı məhsullarının Aİ-yə tədarükü ilə bağlı qalmaqalını xatırlayırıq. İttifaqın bir sıra ölkələri, o cümlədən Polşa, Macarıstan, Sloveniya və Çexiya Ukrayna kənd təsərrüfatı məhsullarının tranzitinə və ixracına qarşı çıxıb və bu, yerli istehsalçılar üçün qeyri-sağlam rəqabət yaradıb. Nəticədə Aİ Ukraynadan Avropa bazarına ərzaq məhsullarının tədarükünü məhdudlaşdıraraq ittifaqa üzv olan ölkələrə güzəştə getməli olub. Aİ-nin Ukraynanın kənd təsərrüfatı məhsullarından imtina etməsi Moldova istehsalçılarının Avropa bazarında normal qarşılanmayacağını göstərir. Enerji təhlükəsizliyi məsələsində Kişinyov də Brüsselə və hətta onun etibarlı Aİ müttəfiqi Rumıniyaya arxalanmamalıdır. Yada salaq ki, 2021-ci ilin payızında Moldovada enerji böhranının başlanğıcında Rumıniya qonşu ölkəyə elektrik enerjisi verməyə hazır olduğunu açıqlamışdı. Lakin soyuq havaların başlaması ilə Buxarest verilən elektrik enerjisinin tarifini iki dəfə artırıb. Xarici siyasətdə sağlam düşüncənin olmaması Moldovanın xarici siyasəti onun iqtisadiyyatı kimi 2020-ci ilin noyabrında qərbyönlü Maya Sandunun prezident olmasndan bəri pisə doğru dəyişməyə başlayıb. Eyni zamanda, ölkədə bir çox siyasətçilər onun qərarlarını radikal və Kişinyovun maraqlarına zərərli hesab edirlər. Məsələn, Aİ-nin məruzəsindən sonra Moldovanın "Dirçəliş" müxalifət partiyası ölkənin Qərbin Rusiya sanksiyalarına qoşulmasına qarşı çıxıb. "Biz yerli istehsalı canlandırmaq və inkişaf etdirmək üçün əlimizdən gələni edirik, lakin sanksiyalar dərhal buna son qoyacaq. Vətəndaşlar sərbəst hərəkət imkanından məhrum olacaqlar, logistika ilə bağlı problemlər səbəbindən mal qıtlığı yaranacaq. Təbii ki, Dnestryanı məsələ daha da gərginləşəcək. Bu, Moldova üçün çox böyük məsələdir. "Mən, "Dirçəliş" partiyası və seçicilərimiz ölkəni sanksiya çuxuruna sürükləmək cəhdləri ilə qəti şəkildə razılaşmırıq. Biz Moldovanın neytrallığı üçün mübarizə aparacağıq", - deyə ötən həftə partiyanın siyasi quruluşunun sədri vəzifəsini icra edən Natalya Paraska bildirib. Sandu siyasətini ölkənin sabiq rəhbəri, Moldova Respublikası Sosialistlər Partiyasının lideri İqor Dodon və ona qarşı çıxan digər qüvvələr də tənqid edirlər. Sandu tənqidə yalnız bir cavab verib: əgər Avropa inteqrasiyası ilə razılaşmırsınızsa, o zaman sizi pulunuzdan məhrum edəcəyik. Belə ki, o, noyabrın 5-də keçirilən və hakim partiyanın reytinqinin aşağı düşdüyünü göstərən regional seçkilərin nəticələrini şərh edərkən deyib ki, Avropa inteqrasiyasını dəstəkləməyən regionlar və ya yaşayış məntəqələri Aİ fondlarından pul almayacaqlar. Dodon prezidentin bu açıqlamasını qanunsuz və absurd adlandırıb. "Bu absurd bəyanat Sandu və onun hakim Hərəkat və Həmrəylik Partiyasının yerli seçkilərdəki uğursuzluqlarından sonra hakimiyyətdə qalmağa çalışaraq etdiyi qanunsuzluqlar zəncirinin bir hissəsidir. Onun dediyi pullar nə onun, nə də hakim partiyanındır, lakin dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlər, hökumətin hazırda Aİ ölkələrindən kütləvi şəkildə götürdüyü kreditlər, ölkənin uğursuz idarə olunması nəticəsində yaranan boşluqları doldurmağa çalışır. Respublikanın bütün vətəndaşları, o cümlədən Sandu və onun partiyasının üzvlərinin fikrincə, səhv səs verənlər onları eyni büdcədən geri qaytaracaqlar", - deyə o, TASS-a bildirib. Analitiklər hesab edirlər ki, Moldova iqtisadiyyatı bu gün tamamilə iflasa uğrayır və Sandu beynəlxalq qurumlara və Avropa ölkələrinin maliyyə yardımı tələbi ilə müraciət etməsi Kişinyova borc çuxurundan başqa heç nə gətirməyəcək.

2023

xəbərlər

ru_AZ

ai, moldova, iqor dodon, iqor dodon, mayya sandu, mayya sandu, moldova respublikası, rusiya əleyhinə sanksiyalar